فوتبال ایران برای پایان دادن به استقبال کم هواداران از مسابقات
باشگاهی ناچار است برخی قوانین دست و پا گیرش را تغییر دهد و به سمت روشی
برود که در چند کشور اجرا می شود.
کمبود تماشاگر و
خالی بودن سکوها، یکی از مشکلات مهم فوتبال ایران در سال‌های اخیر بوده
است. در اینکه لیگ فوتبال ایران کیفیت و جذابیت لازم را برای تماشاگران
ندارد و نمی‌تواند آنها را به طور دایم به استادیوم‌ها بکشاند، تردیدی وجود
ندارد.
از طرفی ممنوعیت حضور زنان در
استادیوم‌های فوتبال نیز مزید برعلت شده تا فوتبال به یک بازی کاملا مردانه
تبدیل شود و نه تنها فضا برای حضور بچه‌ها در استادیوم مناسب نیست بلکه
بسیاری از مردها هم ترجیح می‌دهند که بازی را از تلویزیون و کنار
خانواده‌هایشان ببینند تا اینکه وقت بگذارند و به استادیوم بروند.
به
این موارد باید مشکلات حمل و نقل، کیفیت پایین استادیوم‌ها، زمان نامناسب
برگزاری بازی‌ها و غیره را نیز اضافه کرد که در کاهش حضور تماشاگران در
استادیوم‌ها تاثیر زیادی دارند.
با وجود تمام این
مشکلات، هر زمان فدراسیون فوتبال یا باشگاه‌ها، تماشای یک بازی را رایگان
اعلام کرده‌اند، تعداد تماشاگران آن بازی افزایش چشمگیری داشته یا
استادیوم پر شده است. این بدان معناست که در شرایط فعلی که رفتن به
استادیوم برای بسیاری از مردم به دلایل ذکر شده جذاب نیست، رایگان شدن بازی
ایجاد انگیزه می‌کند.
در واقع می‌توان این طور
استنباط کرد که خیلی‌ها حاضر نیستند در این شرایط برای تماشای بازی‌های لیگ
هزینه کنند ولی اگر بازی مجانی باشد به استادیوم می‌روند و وقت‌شان را پر
می‌کنند، درست مثل غذای بی‌کیفیتی که کسی حاضر نیست برای آن هزینه کند ولی
اگر رایگان باشد عده‌ای حاضر می‌شوند گرسنگی‌شان را با آن برطرف کنند.
فوتبال
ایران برای حل اصولی این معضل راهی ندارد جز اینکه مشکلات ذکر شده را حل
کند اما در کنار اینها یک راه دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند تا حدودی
وضعیت فعلی را بهتر کند. سیستم قیمت گذاری پویا یا انعطاف پذیر، راهی است
که تعدادی از سازمان‌های ورزشی در سال‌های اخیر امتحان کرده‌اند و متناسب
با شرایط آنها، جواب هم داده است.
این راه حل
برای اولین بار در ورزش آمریکا استفاده شد و الان نیز بیشتر لیگ‌های ورزشی
در آمریکا از آن استفاده می‌کنند ولی رفته رفته به یک استراتژی ثابت در
ورزش تبدیل می‌شود. حتی بسیاری از کارشناسان ورزشی معتقدند که این سیستم در
آینده به عنوان سیستم ثابت در فروش بلیت‌های ورزشی استفاده خواهد شد و
اغلب تیم‌ها و لیگ‌های ورزشی از آن استفاده خواهند کرد.
سیستم قیمت‌گذاری پویا چیست؟
سیستم
قیمت‌گذاری پویا (Dynamic Ticket Pricing) یا انعطاف‌پذیر از صنایع دیگر
مثل توریسم وارد ورزش شده است. در این سیستم، قیمت بلیت برخی از سکوهای
استادیوم، متناسب با شرایط روز و با توجه به وضعیت و محبوبیت یک رویداد
ورزشی مشخص خواهد شد همان طور که بلیت هواپیما یا هتل در صنعت توریسم،
متناسب با زمان سفر و میزان تقاضا برای آن مشخص می‌شود.
سایت
بازار ورزش در این مورد می نویسد: سیستم قیمت‌گذاری پویا تقریبا از سال
۲۰۱۰ وارد ورزش شد. نگرش اصلی در سیستم قیمت‌گذاری پویا این است که میزان
تقاضا در بازار، قیمت بلیت را تعیین کند. در این سیستم، ضعیف و قوی بودن
تیم حریف، مصدومیت بازیکنان تیم خودی یا تیم حریف، حضور و غیبت ستاره‌ها،
موقعیت جدولی تیم‌ها، ساعت بازی، پخش تلویزیونی، روز بازی، وضعیت آب و هوا،
شرایط فنی تیم خودی و مواردی از این قبیل تعیین کننده قیمت بلیت هستند.
در
این نوع قیمت گذاری، بلیت‌ها در اول فصل قیمت عادی خود را دارند و
هوادارانی که مایلند بلیت‌شان را به صورت فصلی بخرند، این فرصت را دارند که
بلیت را با قیمت عادی بخرند ولی آنهایی که چنین کاری نمی‌کنند، مجبور
می‌شوند که در میانه فصل قیمت بالاتری برای بعضی از بازی‌ها پرداخت کنند.
هر تیم در طول فصل با شرایط خاصی روبرو می‌شود که بعضی از بازی‌هایش را
جذابتر می‌کند، در این صورت سازمان فروشنده بلیت، قیمت بلیت‌های آن بازی‌ها
را افزایش می‌دهد و افرادی که بلیت فصلی ندارند مجبورند که بلیت‌ها را
گرانتر بخرند.
هدف از انجام این کار، افزایش
درآمد باشگاه‌ها و لیگ‌ها است و سابقه نشان داده، باشگاه‌ها و لیگ‌هایی که
از این سیستم استفاده کرده‌اند در افزایش درآمد موفق بوده‌اند. لیگ بیسبال
آمریکا اولین لیگی بود که از سال ۲۰۱۰ این سیستم قیمت گذاری را امتحان کرد.
باشگاه «سن فرانسیسکو جاینت» تعدادی از سکوهای خود را خالی نگه داشت تا
آنها را با سیستم پویا بفروشد.
این کار با همکاری
شرکت نرم افزار کامپیوتری به نام «کیو» در تگزاس آمریکا انجام شد و هم
اکنون دو سوم تیم‌های لیگ بیسبال آمریکا با این شرکت همکاری می‌کنند. بعد
از آن سازمان‌های ورزشی دیگری نیز به این سیستم روی آوردند به طوریکه الان
لیگ حرفه‌ای بسکتبال آمریکا، لیگ فوتبال آمریکا، لیگ هاکی روی یخ آمریکا،
لیگ فوتبال آمریکایی و انجمن ملی ورزش‌های دانشگاهی در آمریکا و کانادا از
این سیستم استفاده می‌کنند تا درآمدهایشان را در طول سال بالا ببرند.
«جک
بای» معاون باشگاه «سنت لوییز رامز» در لیگ حرفه‌ای فوتبال آمریکایی (NFL)
می‌گوید: «با استفاده از این سیستم درآمد حاصل از یک بازی ما در لیگ حدود
۳۵ درصد بالا رفت. ما در مجموع تقریبا ۱۰ درصد صندلی‌های ورزشگاه‌مان را
با این سیستم می‌فروشیم که تاثیر زیادی در افزایش درآمدمان داشته است چون
گاهی اوقات قیمت‌ها را تا سه برابر بالا می‌بریم.»
«تام
گارفینکل» رییس باشگاه میامی دولفینز هم می‌گوید درآمد حاصل از بلیت فروشی
آنها در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۱۴ بیشتر بوده چون از این سیستم استفاده
کرده‌اند.
در خارج از آمریکا نیز این سیستم رفته
رفته جا باز می‌کند. چند باشگاه فوتبال در اسکاتلند، ولز و انگلیس استفاده
از این سیستم را امتحان کرده‌اند. باشگاه دربی کانتی یکی از معروف‌ترین
این باشگاه‌هاست که توانسته درآمد حاصل از بلیت فروشی‌اش را با این سیستم
بیشتر کند. تنیس اوپن استرالیا که هر ساله در ماه ژانویه در ملبورن برگزار
می‌شود هم از سال ۲۰۱۵ این سیستم را استفاده می‌کند. طبق گفته ریچارد هیزل
گریو مدیر امور بازرگانی فدراسیون تنیس استرالیا، بخشی از صندلی‌های سه
ورزشگاه اصلی این بازی‌ها، با حدود ۵ درصد افزایش قیمت به فروش می‌رسد.
در
سیستم قیمت گذاری پویا، باشگاه‌ها و سازمان‌های ورزشی فقط بخشی از
صندلی‌ها یعنی بین ۵ تا ۲۰ درصد آنها را خالی می‌گذارند و با این سیستم
بلیت‌ها را می‌فروشند. البته این سیستم مشکلاتی هم دارد اما فعلا باشگاه‌ها
کم کم جلو می‌روند تا بین هواداران وفادار، نارضایتی به وجود نیاید چون
آنها دوست ندارند از سهمیه سالانه بلیت‌ها کم شده و با قیمت‌های بالاتر در
میان فصل به فروش برود.
آیا این سیستم در ایران اجراشدنی است؟
توضیحات
بالا از این حکایت می‌کند که سیستم قیمت‌گذاری پویا بیشتر در باشگاه‌ها و
لیگ‌هایی استفاده شده که طرفداران زیادی دارد و این سیستم، ابزاری برای
افزایش درآمد بوده است، اما لیگ ایران چنین شرایطی ندارد و همین بلیت‌های
معمولی هم روی دست سازمان لیگ می‌ماند. پس باید چه کار کرد؟
سابقه
نشان داده که لیگ ایران در طول زمستان کم‌تماشاگرتر است و بازی‌های
کم‌اهمیت‌تر هم از استقبال کمی برخوردار است. اگرچه در لیگ‌هایی که نام‌شان
ذکر شد، بلیت‌ها با توجه به قیمت گذاری پویا گرانتر به فروش می‌روند اما
در ایران می‌توان انعطاف‌پذیرتر رفتار کرد یعنی هم قیمت‌ها را کاهش داد و
هم آنها را بالا برد.
به عنوان مثال بازی‌هایی که
از حساسیت بالایی برخوردار است، بازی‌هایی که تیم‌های صدرنشین روبروی هم
قرار می‌گیرند، دربی‌های فوق‌العاده حساس مثل دربی تهران، بازی‌هایی که در
هوای خوب، ساعت خوب و روزهای تعطیل برگزار می‌شود و به طور کلی بازی‌هایی
که برای تماشاگران ایرانی جذاب هستند، می‌توانند با قیمت بالاتری به فروش
بروند و برعکس، بازی‌هایی که تقاضا برای آنها کم است، ارزانتر شوند. این
سیستم باعث می‌شود که درآمد حاصل از بازی‌های جذاب بالاتر برود و از طرفی
بازی‌هایی که جذابیت کمتری دارد، با کاهش قیمت بلیت‌ها، تماشاگران بیشتری
داشته باشند تا هم سکوها پرتر شود و هم از این بازی‌ها نیز درآمد بیشتری
حاصل شود.
به طور کلی اگر برنامه‌ریزی درستی شود
می‌توان این سیستم را رفته رفته در فوتبال ایران اجرا کرد و تماشاگران
بیشتری را به استادیوم‌ها کشاند ولی این بدان معنا نیست که مشکلات دیگر را
نادیده گرفت و راه حلی برای آنها پیدا نکرد.
فوتبال
ایران نیاز دارد که قوانین دست و پا گیرش را تغییر دهد و امروزی‌تر اداره
شود اما سیستم قیمت‌گذاری پویا یکی از راه‌هایی است که کار کردن جدی روی آن
می‌تواند در کوتاه‌مدت جواب خوبی بدهد.