مجید جلالی در گفت‌وگو با ایسنا:
قرمز و آبی طرح پیشنهادی انگلیسی‌ها به ساواک بود!
مجید جلالی در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به ماهیت پدیده ناهنجاری رفتاری و گفتاری در فضای ورزش و فوتبال کشور افزود: در واقع هیچ اختلاف نظری در بحث ماهیت ناهنجاری‌های گفتاری و رفتاری فضای ورزش و فوتبال کشور بین افراد مختلف وجود ندارد و همه معتقدند فضای ناسالم و آزاردهنده‌ای در استادیوم‌های ما حاکم است.
وی گفت: اگر این مساله در تیم ملی هم تبلور پیدا کند، می‌تواند ضررهای جبران‌ناپذیری به فرهنگ ورزش در کشور ما در صحنه‌های بین‌المللی بزند؛ اگر یادتان باشد در مسابقات آسیایی چندین سال پیش، درگیری دو بازیکن ملی‌پوش ما با یکدیگر در حین یک بازی به نوعی بیانگر فضای ناآرام فوتبال در داخل کشور ما بود که سال‌ها وجود نداشت و ندارد. حال ممکن است دلایل متفاوتی برای این مساله مطرح شود اما همه جامعه ورزش ما در اصل موضوع با یکدیگر هم‌عقیده بوده و نیاز به بحث نیست.
جلالی در ادامه این موضوع را به شرح ذیل تحلیل، دسته‌بندی و ارایه کرد:
* ریشه‌یابی و پیدا کردن علت‌ها:
1- استادیوم‌ها به مکانی برای تخلیه هیجانات روانی جوان‌ها تبدیل شده است
اکنون در کشور ما فوتبال به یکی از معدود پدیده‌های سرگرمی مجاز تبدیل شده و ظاهرا برای اینکه مردم بتوانند به راحتی با این پدیده سرگرم باشند، فضای آزاد زیادی برایشان گذاشته شده است؛ شاید سیاستگذاران امر چنین دیدگاهی دارند که بگذاریم هیجانات روانی مثبت و منفی جوانان ما در استادیوم‌ها تخلیه شود؛ بنابراین آنها را در ورزشگاه‌ها به حال خود رها کرده تا این محل، جایی برای بروز واکنش‌های ناهنجار جوانان باشد.
2- حساسیت را تنها به دو رنگ آبی و قرمز تقسیم کرده‌ایم
این وضعیت در حالی است که به خوبی می‌دانیم مردم ما تا چه اندازه فوتبال و هیجاناتش را دوست داشته و برایشان حساس است؛ آن وقت ما این فوتبال و فضای آن را در کشور تنها تبدیل به دو رنگ کرده و حساسیتش را چندین برابر کرده‌ایم؛ حتی وقتی اخبار رسانه‌ها را هم دنبال کنید متوجه می‌شوید شاید حدود 95 درصد آنها مربوط به مسایل این دو تیم و کمتر از 5 درصد به اخبار تیم‌های دیگر اختصاص داده می‌شود. اکنون حتی ملاک‌های ارزشیابی و ارزشگذاری‌های شخصیتی هم به قرمز و آبی منتهی شده و این خود شدت حساسیت را بالا برده است.
تمرکز خبر و افکار عمومی روی این دو تیم باعث شده تا عامل حساسیت‌زا تنها به دو قسمت تقسیم شود و به دنبال آن هیجانات مختلف هم همیشه در دو جبهه وجود دارد، در حالی که می‌توان آن را به قسمت‌های بیشتری تقسیم کرد؛ شاید این مساله در ادامه همان سیاست استفاده از فوتبال به عنوان یک سرگرمی مجاز در کشور باشد اما آنقدر پررنگ شده است که به شدت توانایی‌های دیگر فوتبال را هم تحت تاثیر قرار داده و باعث فراموشی آنها شده است.
3- نبود قوانین کافی برای رفتارهای درونی فوتبال
همچنین نبود قوانین کافی برای کنترل کردن رفتارهای مختلف را باید از دیگر عوامل پدیده ناهنجاری فرهنگی اجتماعی در فوتبال دانست، به طور مثال محدودیت یا قانون مشخصی برای رفتار رسانه‌ای در فوتبال وجود ندارد و برخی خبرنگاران به طور سلیقه‌ای با مسایل مختلف برخورد می‌کنند یا در بحث واسطه‌گری در فوتبال، ادبیات بین مربیان، بازیکنان، مسوولین و رسانه‌ها، شعارهای همگانی تماشاچیان و همچنین فضای رایج در استادیوم‌ها، هیچ قانون مشخصی نبوده یا اینکه کافی نیست.
عدم وجود قوانین لازم و درست خود به ایجاد تشنج در محیط دامن می‌زند، ضمن اینکه نباید صرفا به فکر قوانین تنبیهی باشیم و در نظر گرفتن قوانین تشویقی برای رسیدن به نتیجه مطلوب، در این زمینه بسیار ضروری است.
* ایجاد آبی و قرمز در فوتبال ایران، طرح پیشنهادی انگلیسی‌ها
طرح ایجاد دو تیم قرمز و آبی در فوتبال ایران در زمان گذشته از سوی انگلیسی‌ها به ساواک پیشنهاد شد که ایران هم پذیرفت؛ آنها گفته بودند ما هم برای رسیدن به اهداف سیاسی و در نهایت سرگرمی مردم، در هر شهری از انگلیس یک آبی و قرمز تشکیل دادیم. شاید این طرح در چهل سال گذشته با هدف ایجاد سرگرمی برای مردم، طرح خوبی بوده و اکنون هم بد نباشد، اما در حال حاضر با بالا رفتن سطح سواد عمومی و پیشرفت زندگی، دیگر نباید صرفا همان هدف را دنبال کند چرا که دیگر به تنهایی پاسخگوی نیازهای جامعه نیست.
اکنون که جهان به سمت جلو حرکت میکند، همزمان قواعد زندگی مردم نیز پیشرفت کرده و در کنار بحث سرگرمی، باید به فکر ارتقای فرهنگی جامعه هم باشیم. مطمئنا از توجه به دیگر توانایی‌های فوتبال و ارتقای سطح فرهنگی اجتماعی این ورزش، جامعه سود خواهد کرد.
* فوتبال توانایی‌های دیگری هم دارد
در حال حاضر فوتبال در جهان علاوه بر خاصیت سرگرمی، توانایی‌های بسیار زیاد دیگری از جمله در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و... نیز دارد.
تاکنون فکر کرده‌اید که به طور مثال می‌توان مدت زمان 90 دقیقه‌ای یک بازی فوتبال را به 90 سال عمر تشبیه کرد که قواعد خاصی برای سعی کردن و رسیدن به موفقیت دارد؛ دارای پستی بلندی‌های زیادی است، شتاب می‌گیرد، افت میکند، لحظه‌ای بر وفق مراد بوده و ممکن است زمانی را هم در بحران سپری کند؛ یا اینکه دارای قوانینی است که باید به آن تن داد، مدام پیرامون عملکردها و واکنش‌های متفاوت شما قضاوت و تصمیم‌گیری می‌شود، بایدها و نبایدهای فراوانی داشته و زمانی که سوت پایان زده شود پشیمانی سودی ندارد. بسیار جالب است که قواعد سعی کردن در یک بازی فوتبال، شباهت زیادی به قواعد در نظر گرفته شده از سوی خداوند متعال در سعی صفا و مروه دارد.
اینها درس‌هایی است که فوتبال می‌تواند برای مردم داشته باشد؛ فوتبال می‌تواند امیدوار بودن، شکیبایی و قواعد زندگی کردن را به جوان‌های ما یاد داده و البته باعث نشاط و شادابی آنها شود؛ اما سوال اینجاست که تاکنون چه کسی این مسایل را به جوان‌ها و مردم ما گفته، در حالی که آنها برای شنیدن و پذیرش چنین توانایی‌هایی از فوتبال، آمادگی و اشتیاق فراوانی دارند. متاسفانه ما فقط ذهن جوان‌ها را معطوف به یکسری مسایل حاشیه‌ای بی‌محتوایی چون بودن یا نبودن آفساید در یک صحنه، مشت یا پشت‌پای فلان بازیکن به دیگری، درگیری‌های مختلف میان بازیکنان، مربیان و... کرده‌ایم که هیچ سود مادی و معنوی برای آنها، خودمان و حتی فوتبال کشور ندارد.
این توانایی‌ها تنها مربوط به حوزه فرهنگی اجتماعی این ورزش است در حالی که فوتبال پس از صنعت تسلیحات و نفت، سومین پدیده صنعتی اشتغال‌زا و درآمدزایی در جهان شناخته شده است؛ فوتبال در مباحث اقتصادی هم ویژگی‌های بالقوه‌ای دارد که کشورهای مختلف دنیا آنها را بالفعل کرده و سود مالی فراوانی از آن می‌برند.
این پتانسیل و ویژگی با توجه به وجود استعدادهای زیاد و اقبال عمومی گسترده‌ای که در سطح جامعه ما نسبت به فوتبال وجود دارد می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و با یک دیدگاه تغییر یافته و صحیح سرمایه‌گذاری‌ها در این ورزش استراتژیک را جهت‌دهی و بارور کرد.
باید دقت کرد که فوتبال را از هیچ منظری نمی‌توان با سایر ورزش‌ها مقایسه کرد و در سطح بین‌المللی می‌بینید که حتی اتحادیه اروپا قوانین کلی مختلفی را در سطح قاره خود برای آن ترسیم میکند.
حتی بعضا حساسترین مسایل و تصمیمات سیاسی را هم با قواعدی برگرفته از فوتبال در میان مردم جا می‌اندازد و سابقه استفاده از چنین ابزاری در کشور خودمان هم دیده می‌شود. حال وقتی این ورزش چنین کارکردهای مهم و تعیین‌کننده‌ای در ابعاد گوناگون یک جامعه دارد، نباید انتظار داشت تنها در قالب یک ورزش و به مانند دیگر رشته‌های ورزشی به آن نگاه کرد.
به هر ترتیب لزوم آغاز یک حرکت درست و منطقی در جهت استفاده بهینه از فوتبال، در وهله اول تغییر نگرش و بوجود آمدن دیدگاه جدیدی نسبت به این ورزش است که در صورت تحقق آن، باید قوی‌ترین مدیرهای کشور برای فوتبال سیاست‌گذاری کنند. آنگاه دیگر فوتبال را به عنوان یک ابزار کوچک نمی‌بینیم که فقط مردم را سرگرم کند؛ بلکه با آغاز یک راه جدید، آن را پدیده‌ای می‌پنداریم که باید برایش هزینه کرده و مدیران، مربیان و نیروی انسانی کارآمد در بدنه آن تربیت کنیم.
* راهکارهای کوتاه‌مدت برای کاهش ناهنجاری‌ها در فوتبال
در حال حاضر گذشته از اهمیت راهکارهای بلندمدت برای از بین بردن فضای ملتهب حاکم در استادیوم‌های ورزشی، می‌بایست اقدام کوتاه‌مدتی را هم در جهت حل ناهنجاری‌های فرهنگی اجتماعی کنونی ورزشگاه‌ها، در نظر گرفت که می‌تواند دربرگیرنده یکسری برنامه‌های تنبیهی و تشویقی مختلف باشد.
1- امتیاز دادن به تماشاچیان و در نظر گرفتن برنامه‌های تشویقی
برای رعایت اصول اخلاقی و رفتارهای صحیح تماشاچیان هر مسابقه امتیازاتی را تعریف و طراحی کنیم و ناظران مختلفی را برای دادن این امتیازات بکار گیریم؛ حال پس از گذشت مثلا یک دوره سه‌ماهه و اینکه شاید حدود 30 مسابقه در طول این مدت در آن شهر یا استان انجام شده باشد، هر استانی که امتیازش به فلان حد رسید، شامل یکسری اقدامات تشویقی شود؛ برای مثال می‌توان توری‌های حصار بین زمین مسابقه و تماشاچیان را با نماد شخصیت و منش بالای آنها برداشت؛ یا اینکه کمکهای مالی قابل توجهی برای فوتبال جوانان آن منطقه در نظر گرفت و به طور مثال فدراسیون، یک آکادمی فوتبال برایشان بسازد تا جوان‌ها به صورت رایگان یا ارزان از امکانات آن استفاده کنند.
2- بالا بردن سطح امکانات رفاهی استادیوم‌ها
از دیگر راهکارهای کنترل رفتارهای فرهنگی، اجتماعی در استادیوم می‌توان از بالا بردن سطح امکانات رفاهی ورزشگاه‌ها نام برد. می‌توان قیمت بلیط مسابقات را بالا برد و به همان اندازه شرایط رفاهی خوبی برای تماشاچیان فراهم کرد. اگر سطح امکانات رفاهی استادیوم‌ها از قبیل عرضه آب آشامیدنی با کیفیت، پاکیزه‌گی سرویس‌های بهداشتی، در نظر گرفتن صندلی‌های مشخص، راهنمای داخل استادیوم و حتی دادن تغذیه، پیراهن ورزشی، پرچم و... به تماشاچیان، تا حدی بال رود که مردم از آنجا به عنوان یک مکان تفریحی سالم تلقی کنند، خود به خود بر آرامش و نشاط آنها افزوده شده و به سهم خود زمینه‌های ایجاد ناملایماتی‌های رفتاری مختلف‌شان از بین می‌رود.
این طرح شاید در دوران ابتدایی کار، تاحدودی باعث کاهش تماشاچیان در استادیوم‌ها شود اما به مرور و پس از آنکه تماشاچی از حضورش در استادیوم احساس رضایت و آرامش کرد، مورد توجه قرار می‌گیرد. مسلما این بهتر از آن است که هزار تومان از تماشاچی گرفته شود و مثلا در گرمای شدید، آب آشامیدنی مناسبی نداشته باشد، برای پیدا کردن مکان مناسبی جهت نشستن در قسمت مورد نظرش، مدتی را در اطراف ورزشگاه سرگردان باشد، برای خرید یک ساندویچ 100تومانی و احتمالا غیربهداشتی، 1000 تومان پرداخت کند، فضای آلوده‌ای در اطرف خود حس کند و در آخر هم با نتیجه نگرفتن احتمالی تیمش براثر مثلا اشتباهات داوری مواجه شود؛ بدون شک همه اینها زمینه‌ای برای بروز ناهنجاری‌ها و رفتارهای نادرست فرهنگی اجتماعی خواهد شد.
3- در نظر گرفتن مکان‌هایی برای تماشای خانوادگی فوتبال در استادیوم‌ها
ما باید کاری کنیم قشر عظیمی از مردم که فوتبال را دوست دارند و قشر بهتری هم هستند، فضا را مناسب دیده و به استادیوم‌ها بیایند. اکنون با توجه به فضای ملتهب ورزشگاه‌ها، آنها جایی برای حضورشان در آنجا نمی‌بینند؛ ضمن اینکه تماشای خانوادگی بازی‌ها در استادیوم می‌تواند به رعایت یکسری اصول اخلاقی و رفتاری از سوی بسیاری از تماشاچیان شده و پای انسان‌های مختلفی از اقشار گوناگون را به این مکان باز کند.
منبع خبر : سایت خبرگزاری ایسنا