|
 خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: ورزشی -
فوتبال
آیا روزه‌داری سلامت ورزشکاران را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟ این
سوالی است که همواره ذهن ورزشکار را در ماه مبارک رمضان به خود مشغول می‌کند.
سیروس چوبینه، (استادیار دانشگاه تهران)، کریم
آزالی علمداری، لیلا انوشه و علی کلانتری (کارشناسان ارشد فیزیولوژی ورزشی) این
سوال را در تحقیق خود با عنوان "اثر روزه داری ماه مبارک رمضان بر پاسخ‌های سوخت و
سازی بازیکنان فوتبال مرد" پاسخ داده‌اند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در
این تحقیق آمده است: در طول ماه رمضان، مسلمانان به طور ارادی از خوردن، آشامیدن و
استعمال دخانیات در بین طلوع تا غروب آفتاب، خودداری می‌کنند. تحقیقات گذشته نشان
داده‌اند که روزه‌داری سبب ایجاد تغییرات معنی داری در وزن بدن، برخی پارامترهای
خونی، غلظت گلوکز خون، نیمرخ چربی، متابولیسم استراحتی، نسبت تبادل تنفسی،
دهیدراسیون و سطوح پلاسمایی برخی هورمون‌ها می‌شود. با این حال شواهدی وجود دارد که
روزه‌داری بر درصد چربی بدن، کل دریافت انرژی روزانه، زمان خواب و سطوح گلوکز،
انسولین، هورمون رشد و IGF-1 پلاسما تاثیری ندارد. همچنین با وجود اینکه نتایج
متناقضی در موارد کاهش تعداد وعده‌های غذایی و همچنین موارد گرسنگی‌های متناوب، به
چشم می‌خورد اما، همچنان در مورد پیامدهای متابولیکی و فیزیولوژیکی ناشی از دستکاری
عمدی الگوی رژیم غذایی ورزشکاران در طول ماه رمضان، نیاز به تحقیقات بیشتری وجود
دارد.
در این تحقیق 14 مرد فوتبالیست سالم که سابقه
حداقل یک سال تمرین منظم فوتبال (سه جلسه دو ساعته در هفته) را داشتند، در قالب دو
گروه روزه‌دار (هفت نفر) و کنترل، در طی دو وهله (یک روز مانده به ماه رمضان و در
روز 29) مورد بررسی قرار گرفتند. در وهله اول، نمونه‌های خونی در ساعت 10 صبح (پس
از 12 ساعت ناشتایی) و در روز 29، به فاصله 12 ساعت پس از صرف آخرین وعده غذایی
(ساعت 17) برای سنجش سطوح پلاسمایی گلوگز خون ناشتا (FBS)، کلسترول تام (TC)، تری
گلیسرید (TG)، لیپو پروتئین‌های پر چگال (HDL)، کم چگال (LDL) و خیلی کم چگال
(VLDL)، اوره کراتینین و آنزیم‌های کبدی SGOT، SGPT و آلکالین فسفاتاز (ALP)،
جمع‌آوری شد. به علاوه، ترکیب بدنی نیز با استفاده ازدستگاه سنجش ترکیب بدن، محاسبه
شد. داده‌های جمع آوری شده توسط آزمون‌های تی جفتی و همبسته مقایسه شدند و سطح
معنی‌داری در نظر گرفته شد.
هیچ تغییری در وزن و درصد چربی بدن ایجاد نشد. ولی
تمایل به کاهش جزیی وجود داشت. همچنین در هر دو گروه، هیچ تفاوتی در سطوح هیچ یک از
فاکتورهای خونی مورد سنجش مشاهده نشد.
در حال حاضر، هیچ‌گونه توافقی در مورد تغییرات وزن
و درصد چربی در طی ماه رمضان، وجود ندارد. بعضی محققین کاهش این فاکتورها و برخی
دیگر، هیچ گونه تغییری را گزارش نکرده‌اند. به نظر می‌رسد که این تغییرات، بازتابی
از تغییرات در مقدار دریافت کالری و الگوی فعالیت بدنی روزانه باشند. ولی به نظر
می‌رسد که احتمالا، تعامل آنها به کاهش وزن بدن می‌انجامد. در طی تحقیقاتی که مقدار
دریافت انرژی روزانه در طول روزه‌داری را اندازه‌گیری کرد‌ه‌اند، گزارش شده است که
احتمالا به دلیل عدم ایجاد تغییر در مقدار اشتها، روزه‌داری نمی‌تواند بر مقدار
دریافت انرژی تاثیر گذار باشد. به علاوه با بررسی عادات تغذیه‌ای فوتبالیست‌های
جوان، گزارش شده است که با وجود کاهش مقدار فعالیت روزانه از 4/6 به 5/4 ساعت در
هفته، هیچ تفاوتی در مقدار دریافت انرژی روزانه مشاهده نمی‌شود. بنابراین تصور ما
بر آن است که احتمالا تغییرات مختصر در الگوی فعالیت روزانه و مقدار بار تمرینی
اعمال شده، به تغییرات جزیی در وزن و درصد چربی بدن منجر شده است.
همچنین درمورد پاسخ‌های متابولیک افراد سالم غیر
ورزشکار و به ویژه درمورد نیمرخ چربی خون نسبت به روزه‌داری نتایج متناقضی وجود
دارد. نشان داده شده است که اکثر پاسخ‌های متابولیکی، در طول هفته اول رمضان حادث
می‌شود؛ ولی در هفته آخر، روند معکوسی به خود می‌گیرد. بنابراین به نظر می‌رسد که
نوعی سازگاری با روزه‌داری ایجاد می‌شود که در مورد ورزشکاران، نیاز به بررسی بیشتر
وجود دارد. همچنین شاهد بسیار روشنی درمورد پاسخ‌های متابولیکی ویژه نسبت به فعالیت
بدنی وجود دارد. بنابراین به نظر می‌رسد که پاسخ‌های متابولیکی، تحت تاثیر ترکیب
تمرین و تغییرات الگوی رژیمی واقع می‌شود.
در این تحقیق، هیچ تغییری در سطوح LDL، HDL، VLDL
و FBS مشاهده نشد. به نظر می‌رسد که سازگاری‌های قبلی مورد بحث و همچنین تغییرات
الگوی رژیم غذایی در طول ماه رمضان، ممکن است مسوول این مشاهدات باشند. همچنین
گزارش شده است که روزه‌داری در هر دو جنس مرد و زن هیچ تغییری در سطوح TG، TC، LDL،
HDL و FBS ایجاد نمی‌کند. این یافته‌ها ممکن است که به رابطه بین اثر ترکیب رژیم
غذایی و ترکیب بدن بر این متغیرها اشاره کنند.
به علاوه گزارش شده است که سطوح گلوکز خون به
عنوان یک مورد استثناء، معمولا در ورزشکاران نسبت به همتایان غیرورزشکار بالاتر
است. در بین فوتبالیست‌های جوان روزه‌دار، سطوح آنزیم‌های کبدی مورد سنجش نیز هیچ
تغییر معنی‌داری نیافت.
در این راستا شواهدی وجود دارد که اکثر پارامترهای
خونی مورد مطالعه در طول ماه رمضان، در هر دوی ورزشکاران و غیر ورزشکاران در داخل
محدوده طبیعی خود هستند.
بنابراین در پایان نتیجه‌گیری می‌شود که اگر مقدار
دریافت کالری و فعالیت بدنی روزانه تغییر چندانی نداشته باشد، احتمال به دلیل
سازگاری قبلی ورزشکاران، روزه‌داری سبب هیچ‌گونه پیامد ناخوشایندی بر سلامتی
ورزشکاران نخواهد شد. |